Realizowane zadania służące ochronie środowiska
W zakresie ochrony wód powierzchniowych przed zasoleniem, główne kierunki działań związane były z:
- ograniczeniem ilości i ładunku zasolonych wód dołowych poprzez ich maksymalne wykorzystanie do celów technologicznych oraz na dole kopalń do prewencji pożarowej i likwidacji zbędnych wyrobisk,
- dozowaniem niewykorzystanych wód pochodzących z odwodnienia kopalń: Borynia-Zofiówka-Jastrzębie i Pniówek do rzeki Odry z wykorzystaniem metody hydrotechnicznej ochrony wód, tj. systemu retencyjno-dozującego „Olza”, eksploatowanego przez PGWiR. W 2017 roku systemem „Olza” odprowadzono 4,4 mln m3 wód z odwodnienia kopalń Grupy,
- doskonaleniem systemu retencyjno-dozującego „Olza” poprzez kontynuowanie prac modernizacyjno-remontowych,
- odsalaniem niewykorzystanych wód z odwodnienia kopalni Budryk przez PGWiR w zakładzie w Dębieńsku,
- kontrolowanym wprowadzania niewykorzystanych wód z odwodnienia kopalni Knurów-Szczygłowice do wód powierzchniowych zgodnie z warunkami określonymi w obowiązujących przepisach.
W odniesieniu do gospodarki odpadami, rekultywacji oraz zagospodarowania terenów przekształconych w wyniku działalności górniczej w 2017 roku w Grupie w dalszym ciągu stosowano takie sposoby produkcji lub formy usług oraz surowce i materiały, które pozwalały zapobiegać powstawaniu odpadów lub utrzymać ich ilość na możliwie najniższym poziomie. Wszystkie działania związane z gospodarką odpadami prowadzone były zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, w sposób ograniczający do minimum negatywne oddziaływanie odpadów na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko poprzez optymalne gospodarowanie przestrzenią i zasobami środowiska naturalnego ze szczególnym uwzględnieniem rekultywacji i rewitalizacji terenów oraz gruntów przekształconych działalnością górniczą. Grupa przy wydobyciu i przeróbce węgla w 2017 roku wytworzyła 11,1 mln Mg (ton) odpadów wydobywczych. W celu zminimalizowania negatywnego oddziaływania wytwarzanych odpadów wydobywczych na środowisko naturalne oraz zwiększenia przychodów poprzez racjonalne gospodarowanie nimi, Grupa realizowała strategiczne kierunki działań, do których należą: ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów, zwiększenie wykorzystania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych, sprzedaż odpadów w postaci nieprzetworzonej, produkcja i sprzedaż kruszyw produkowanych z odpadów, zagospodarowanie odpadów w obiektach gospodarki odpadami wydobywczymi na powierzchni.
Optymalne wykorzystanie wytwarzanych odpadów wydobywczych w budownictwie drogowym i komunikacyjnym, do prac inżynieryjno – budowlanych oraz hydrotechnicznych prowadzone było poprzez intensyfikację działań w zakresie produkcji kruszyw w instalacjach zakładów przeróbczych kopalń i ich sprzedaży. Produkcja kruszyw realizowana była zgodnie z uzyskanymi aprobatami technicznymi: Instytutu Badawczego Dróg i Mostów w Warszawie dla wyrobu budowlanego o nazwie „Kruszywo skalne górnicze JSW” oraz Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach dla wyrobu o nazwie „Kruszywo hydrotechniczne z łupka powęglowego JSW”. Odpady poddawano procesowi odzysku na podstawie posiadanych przez kopalnie decyzji. W 2017 roku sprzedano ok. 0,1 mln Mg kruszyw i odpadów wydobywczych.
Zagospodarowanie odpadów wydobywczych w obiektach gospodarki odpadami wydobywczymi na powierzchni prowadzone było zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, planami gospodarki odpadami oraz aktualnie obowiązującymi przepisami w zakresie gospodarki odpadami w kierunkach uzgodnionych z lokalnymi jednostkami samorządu terytorialnego.
Na wszystkich obiektach gospodarki odpadami wydobywczymi realizowane były zadania mające na celu zabezpieczenie środowiska przed negatywnym oddziaływaniem nagromadzonych odpadów wydobywczych oraz zagospodarowanie terenów przekształconych w wyniku działalności górniczej w celu ich odnowy oraz przywrócenia walorów przyrodniczych i krajobrazowych poprzez przypisanie im funkcji użytkowych, które w przyszłości służyć będą lokalnym społecznościom, jako tereny zieleni urządzonej i lasy oraz obiekty sportowo-rekreacyjne.
Obiekty gospodarki odpadami wydobywczymi objęte były rekultywacją techniczną i biologiczną opartą na tradycyjnych i bezglebowych metodach zazieleniania, gwarantujących szybkie i trwałe osiągnięcie zamierzonych efektów ekologicznych.
Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w Grupie realizowane było poprzez maksymalne wykorzystanie energetyczne gazu z odmetanowania kopalń. W wyniku wykorzystania ujmowanego metanu do produkcji energii elektrycznej i cieplnej w układach wysokosprawnej kogeneracji w 2017 roku uzyskano zmniejszenie emisji metanu do atmosfery o ok. 91,6 mln m3. W 2016 roku w kopalni Budryk oddano do eksploatacji układ kogeneracyjny – 2 silniki o mocy ok. 4,0 MWel każdy w rejonie szybu VI Chudów, co pozwoliło zmniejszyć emisję metanu do atmosfery o ok. 8,0 mln m3. Od roku 2018 planuje się rozpoczęcie procedur związanych z budową kolejnych silników na gaz z odmetanowania w kopalniach Budryk oraz Knurów-Szczygłowice.
W 2017 roku Grupa zainicjowała implementację kompleksowych rozwiązań w zakresie zaawansowanego szacowania „śladu węglowego” całej organizacji, jak i poszczególnych z kluczowych procesów produkcyjnych. Pracom towarzyszy szczegółowa inwentaryzacja i analiza źródeł emisji, jak i porządkowanie systemu zarządzania danymi o emisji. Grupa mając na uwadze bezwzględną konieczność zachowania spójności komunikatów przekazywanych otoczeniu, zdecydowała się wstrzymać publikowanie informacji nt. emisji do czasu zakończenia prac nad nowym modelem ich obliczania, a następnie upubliczniać je z okresu na okres w sposób w gwarantujący ich kompleksowość i porównywalność. Jednocześnie JSW stoi na stanowisku, że upublicznianie dziś danych zbieranych w innym modelu, a następnie kontynuowanie sprawozdawczości w oparciu o inną metodykę, poprzez niezachowanie zasady porównywalności, mogłoby być dla inwestorów mylące.
Strategia w zakresie likwidacji nadmiernego hałasu emitowanego do środowiska zakłada realizację działań prowadzących do obniżenia emisji hałasu z najbardziej uciążliwych źródeł do poziomu dopuszczalnego. W 2017 roku Grupa kontynuowała realizację zadań związanych z wyciszeniem obiektów na terenie zakładu głównego kopalni Pniówek.
Rozważana jest koncepcja Klastra Energii Zielone Jastrzębie wraz z budową elektrowni szczytowo-pompowej na terenie byłej KWK Krupiński. Zbiornik górny w formie zbiornika wodnego o walorach krajobrazowych i funkcjach wypoczynkowych umieszczony byłby nad zbiornikiem dolnym z szybem windowym jako korytarzem zrzutu wody. Istotną zaletą takiej elektrowni, która pozwala magazynować energię, gdy występują jej nadmiary i gdy jest ona tania, a wykorzystywać w godzinach, gdy zapotrzebowanie na nią jest największe, jest możliwość bardzo szybkiego jej uruchomienia w nagłym przypadku, pełną moc osiąga ona w ciągu kilku minut. Budowa elektrowni szczytowo-pompowej jest jednocześnie jednym z działań wpisujących się w działanie Klastra Energii Zielone Jastrzębie i strategii Zielone JSW, a opisujących możliwości wspólnych działań jednostek samorządu terytorialnego oraz JSW na rzecz m.in. racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych, zwiększenia wykorzystania energii z OZE, wzrost efektywności energetycznej i poprawy jakości powietrza na obszarze okolicznych gmin.
Kolejny aspekt, stanowiący odrębną kategorię ryzyka środowiskowego, wiąże się z wykorzystywaniem substancji niebezpiecznych. W tym zakresie prowadzi się stały nadzór nad przepisami określającymi kryteria kwalifikowania, kategorie i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Wydatki związane z szeroko rozumianą ochroną środowiska w Grupie w 2017 roku przekroczyły 100,0 mln zł.