Otoczenie rynkowe i konkurencyjne

Narzędzia

Rynek węgla koksowego ma wymiar globalny. Produkcja węgla koksowego systematycznie wzrasta, a od roku 2000 uległa podwojeniu

Grupa JSW jest największym producentem wysokiej jakości węgla koksowego i jednocześnie znaczącym producentem koksu w Unii Europejskiej. Rodzaj oraz zakres prowadzonej przez Grupę działalności i oferowanych produktów w dużej mierze pozostaje wrażliwy w związku ze zmianami na powiązanych ze sobą rynkach węgla, koksu i stali.

W Polsce przeważnie spółki węglowe produkują węgiel z przeznaczeniem do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Największymi krajowymi spółkami węglowymi oprócz JSW są: Polska Grupa Górnicza oraz Lubelski Węgiel „Bogdanka”. JSW jest jedynym krajowym producentem węgla koksowego typu hard oraz znaczącym producentem węgla koksowego typu semi-soft. Pozostali krajowi producenci są producentami głównie węgla energetycznego, a węgiel koksowy stanowi niewielki udział w ich ogólnym wolumenie produkcji.

Obecnie w Unii Europejskiej produkcja węgla koksowego ma miejsce tylko w kilku krajach: w Polsce, Czechach oraz niewielka ilość w Niemczech. Niemcy wkrótce zamierzają całkowicie zakończyć wydobycie węgla kamiennego. Deficyt węgla koksowego na rynku UE zaspokajany jest głównie przez import z Australii, USA, Kanady i Rosji oraz w ostatnich latach z Mozambiku. Potrzeby importowe będą wzrastać w związku z planowanym wygaszaniem działalności czeskich kopalń OKD, która ma się zakończyć w 2023 roku.

Rynek węgla

Rynek węgla koksowego ma wymiar globalny, gdyż popyt na węgiel koksowy oraz koks zależy głównie od kondycji przemysłu stalowego, który zużywa surowce w wielkich piecach w procesie produkcji surówki hutniczej – ponad 70% stali wytwarza się w technologii wielkopiecowej. Węgiel koksowy zwykle przerabiany jest na koks we własnych koksowniach koncernów stalowych.

Dla europejskiego przemysłu stalowego ważna jest gwarancja stabilnych dostaw swoich podstawowych surowców na konkurencyjnych warunkach. Brak własnych wystarczających źródeł podaży powoduje, że Unia Europejska jest praktycznie w całości zależna od importu zarówno rudy żelaza jak i węgla koksowego. W 2017 roku Komisja Europejska potwierdziła status węgla koksowego jako surowca krytycznego na liście 27 surowców, dla których ryzyko niedoboru dostaw oraz jego skutki dla gospodarki są większe niż w przypadku innych surowców.

Światowa produkcja węgla koksowego jest silnie skoncentrowana w kilku krajach. Największymi producentami węgla koksowego są Chiny i Australia, których łączny udział w rynku przekracza 75%.

Producenci węgla koksowego ogółem

Chiny, będące największym w skali globalnej producentem węgla koksowego, są również znaczącym importerem tego surowca. Całość wydobycia kierują na rynek krajowy. Z kolei Australia – drugi po Chinach producent węgla koksowego – prawie 100% swojego wydobycia przeznacza na eksport. Globalny poziom zapotrzebowania na węgiel koksujący uzależniony jest od jednego odbiorcy – Chin, natomiast globalna podaż uzależniona jest od głównego dostawcy – Australii, która wraz z pozostałymi głównymi eksporterami – USA, Kanadą i Rosją, odpowiadają łącznie za 85% dostaw węgla na rynek światowy.

Na poziom importu węgla koksowego na świecie – poza relacją podażowo-popytową między Chinami i Australią – wpływ mają również zdarzenia jednorazowe w postaci utrudnień pogodowych, logistycznych czy geologicznych. Mają one jednak charakter przejściowy i powodują wówczas uruchomienie alternatywnych źródeł importu.

Najwięksi importerzy węgla koksowego ogółem

JSW jako czołowy producent węgla koksowego w Unii Europejskiej korzystając z tzw. renty geograficznej, podlega ogólnym trendom rynku światowego. Zaprzestanie w II kwartale 2017 roku publikowania kwartalnych benchmarków węgla koksowego, będącego wyznacznikiem światowych cen węgla koksowego, sprawiło, iż obecnie negocjacje cenowe oparte są na dziennych notowaniach węgli australijskich lub amerykańskich.

Udział JSW w produkcji węgla koksowego w Polsce, UE i na świecie

Grupa JSW jest istotnym dostawcą wysokiej jakości węgla koksowego na rynku krajowym i europejskim. Pozostałą część produkowanego przez JSW węgla stanowi węgiel do celów energetyczny. Węgiel do celów energetycznych wykorzystywany jest przez JSW głównie do wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła na potrzeby własne. Pozostała część wyprodukowanego węgla do celów energetycznych sprzedawana jest krajowym spółkom energetyki zawodowej. Nie będąc wiodącym w kraju producentem węgli energetycznych, Grupa JSW postrzegana jest przez odbiorców w segmencie krajowej energetyki zawodowej jako dostawca uzupełniający, w związku z czym JSW nie może w sposób samodzielny kreować realiów rynkowych, lecz musi dostosować się do obowiązujących.

Udział JSW w produkcji węgla energetycznego w Polsce i w UE

Udział JSW w krajowej produkcji węgla energetycznego

Udział JSW w produkcji węgla energetycznego w UE

Zasadnicze znaczenie dla cen węgla energetycznego w Polsce ma sytuacja na rynku krajowym i konkurencja pomiędzy krajowymi producentami. Rynek węgla energetycznego w Polsce zależy głównie od krajowej koniunktury gospodarczej, warunków pogodowych, polityki energetycznej (ceny energii elektrycznej, zużycia biomasy, produkcji energii z węgla brunatnego, udziału subsydiowanej energii odnawialnej). Ceny węgli dla krajowej energetyki w ograniczonym stopniu podążają za światowymi trendami indeksów cenowych wyznaczanych dla transakcji spotowych. Indeksy są wyznacznikiem trendu, natomiast zasadnicze znaczenie ma sytuacja na rynku krajowym i konkurencja pomiędzy polskimi producentami. Ceny uzyskiwane ze sprzedaży węgli energetycznych na rynku określa PSCMI Jest to grupa wskaźników cen wzorcowego węgla energetycznego produkowanego przez krajowych producentów i sprzedawanego na krajowym rynku energetycznym (Indeks PSCMI 1) oraz na krajowym rynku ciepła (Indeks PSCMI 2). Wskaźniki te bazują na danych miesięcznych ex-post i wyrażają cenę zbytu węgla kamiennego (loco kopalnia) w warunkach jakościowych zoptymalizowanych do potrzeb odbiorców.

Rynek koksu

Polska jest drugim po Chinach największym eksporterem koksu na świecie.

Grupa JSW jako aktywny uczestnik łańcucha dostaw „węgiel koksowy – koks – stal” funkcjonuje w zmiennym otoczeniu rynkowym, determinowanym sytuacją na rynku stalowym oraz silną konkurencją na rynku dostawców węgla koksowego i koksu. Polska jest największym dostawcą koksu na rynku europejskim.

Rynek koksu podobnie jak węgla koksowego jest rynkiem globalnym. Produkcja koksu wzrasta, a zapotrzebowanie na koks jest uzależnione głównie od poziomu produkcji stali w procesie wielkopiecowym oraz zmian technologicznych procesów produkcji stali. Produkcja koksu skoncentrowana jest głównie w krajach azjatyckich, które odpowiadają za ponad 80% światowej produkcji koksu. Jedynie 6% konsumpcji koksu przypada na kraje Unii Europejskiej, w których zużycie surowca wynosi ok. 41-43 mln ton.

Światowa produkcja koksu

Najwięksi producenci koksu ogółem

Struktura zużycia koksu na świecie i w UE jest podobna: około 80% koksu zużywane jest do produkcji surówki żelaza w procesie wielkopiecowym, pozostałe 20% poza wielkimi piecami. Zdecydowana większość koksu produkowana jest w koksowniach będących częścią koncernów stalowych. Produkcja w nich odbywa się na wewnętrzne potrzeby hut wchodzących w skład tych koncernów. Tylko niewielka ilość (nieco ponad 4% ogólnego wolumenu produkcji) jest przedmiotem obrotu międzynarodowego.

W Unii Europejskiej funkcjonują głównie koksownie zintegrowane z hutami, które w pierwszej kolejności zaspokajają swoje potrzeby własną produkcją koksu. W Grupie JSW koksownie są niezależne, co oznacza, że całość produkcji koksu przeznaczona jest na sprzedaż. Kilka niezależnych koksowni znajduje się również na Węgrzech, w Czechach oraz w Bośni. Przewaga Grupy JSW nad innymi producentami koksu jest związana z dostępnością surowca – większość zintegrowanych koksowni bazuje głównie na węglu koksowym z własnych kopalń.

Najwięksi eksporterzy koksu. Udział w rynku światowym.

Polskie koksownictwo jest relatywnie młode ze średnim wiekiem baterii koksowniczych wynoszącym 16,4 lat, podczas gdy średni wiek baterii koksowniczych na świecie wynosi 25,3 lata, a w Europie 22,9 lat.

Produkcja koksu w koksowniach Grupy JSW stanowi odpowiednio: 44% krajowej produkcji koksu, 10% produkcji koksu w UE i 1% światowej produkcji koksu.

Rynek stali

Rynek stali zdominowany jest przez globalne koncerny hutnicze, a produkcja stali w coraz większym stopniu koncentruje się w krajach azjatyckich. Największym producentem stali pozostają Chiny.

W procesie produkcji stali nadal dominuje technologia wielkopiecowa z wykorzystaniem koksu. Stanowi ona ponad 70% w światowej strukturze produkcji stali. Produkcja stali w piecach elektrycznych stanowi około 25% produkcji stali surowej, niewielki i zanikający jest udział produkcji stali w piecach martenowskich. W Unii Europejskiej również dominuje proces wielkopiecowy w produkcji stali, ale większy w porównaniu ze światową średnią jest udział produkcji stali w procesie elektrycznym.

Popyt na stal i poziom jej produkcji, a także uzyskiwanie przez jej producentów ceny, wyznaczają warunki rynkowe dla producentów węgla koksowego. Określają poziom zapotrzebowania na węgiel koksowy i możliwe do uzyskania ceny tego surowca.

Produkcja stali na świecie

Produkcja stali w podziale na regiony świata

Dla europejskiego przemysłu stalowego ważna jest gwarancja stabilnych dostaw swoich podstawowych surowców na konkurencyjnych warunkach. Brak własnych wystarczających źródeł podaży powoduje, że Unia Europejska jest bardzo silnie uzależniona od importu zarówno rudy żelaza jak i węgla koksowego. Popyt na stal generują przede wszystkim inwestycje: w budownictwie (na ten sektor przypada prawie połowa krajowego zużycia stali), drogownictwie, energetyce i w kolejnictwie, a także w przemyśle konstrukcyjnym i maszynowym, okrętowym, branży artykułów gospodarstwa domowego oraz motoryzacji.

Największym europejskim producentem stali, a tym samym odbiorcą węgla koksowego i koksu jest koncern ArcelorMittal. Bilans potrzeb i możliwości produkcyjnych ArcelorMittal wskazuje, że dotychczasowe zapotrzebowanie tego odbiorcy w zakładach europejskich wynosiło rocznie:

25,3 mln ton węgla koksowego, w tym:
- 16,5 mln ton węgla koksowego w koksowniach zintegrowanych z hutami
- 8,8 mln ton węgla koksowego w koksowniach niezintegrowanych z hutami,
6,5 mln ton koksu zaspokajane głownie przez koksownie niezależne należące do koncernu ArcelorMittal

Poprzednia strona Interesariusze

Następna strona Otoczenie makroekonomiczne